Co trzeba wiedzieć o grzybach
Grzyby stanowią jedną z najliczniejszych grup żywych organizmów; przeważnie występują na lądzie. Są to jedno- lub wielokomórkowe organizmy, które nie zawierają chlorofilu i nie wykorzystują energii słonecznej do tworzenia związków organicznych. Ich pokarmem są substancje, które powstały w organizmie rośliny czy zwierzęcia lub zostały wytworzone przez człowieka. Większość grzybów pobiera pokarm w stały, ściśle określony sposób. Dokładne poznanie sposobu odżywiania grzybów ułatwia ich uprawę w sztucznych warunkach. Niektóre gatunki mogą zmieniać sposób odżywiania, dostosowując się do otaczających je warunków.
Grzyby mogą czerpać niezbędne substancje z podłoża, składającego się z różnorodnych szczątków organicznych, oraz z odchodów zwierząt roślinożernych. Niektóre gatunki rozwijają się na podłożu bogatym w węglowodany, zwłaszcza cukry, np. na owocach. Wynikiem działalności grzybów jest fermentacja alkoholowa. Dzięki temu człowiek może produkować wiele napojów, np. miody pitne, wino, piwo czy kwas chlebowy. Szczególna zdolność grzybów do wykorzystywania dla swojego rozwoju rozmaitego typu podłoży powoduje, że są one w wielu przypadkach niepożądane i uciążliwe. Gatunki, które dobrze rozwijają się na podłożu zawierającym tłuszcze, wpływają na zmianę zapachu i smaku śmietany, masła, smalcu. Mogą powodować rozkład wielu innych pokarmów.
Grzyby, ze względu na odmienny charakter odżywiania, dzielimy na następujące grupy: saprofity, pasożyty i symbionty.
Grzyby saprofityczne żyją na obumarłych organizmach roślin i zwierząt. Wskutek działalności saprofitów martwe szczątki organiczne wzbogacają glebę, na której wyrastają nowe rośliny zielone. Jest to bardzo ważne, gdyż jedynie grzyby są zdolne do rozkładu celulozy i ligniny. Gdyby zabrakło oczyszczającej działalności grzybów, ziemia stałaby się magazynem martwych roślin i zwierząt.
Gatunki pasożytnicze rozwijają się na żywych organizmach roślin zielonych, zwierzętach lub innych grzybach, z których pobierają pokarm.
Grzyby symbiotyczne współdziałają z innymi organizmami, nie wywierając na nie szkodliwego wpływu. Symbioza to współżycie dwóch różnych gatunków, polegające na wzajemnym czerpaniu korzyści. Najczęściej spotykana formą współżycia jest mikoryza, czyli współżycie grzybów z roślinami zielonymi. Symbioza nie zawsze przebiega prawidłowo, często zdarza się, że jeden z partnerów czerpie z niej większe korzyści; w takim przypadku mamy do czynienia z pasożytnictwem.
Rośliny mają wpływ na to, jakie gatunki grzybów będą rozwijały się w glebie. Jest to wyraźnie widoczne w lesie. W poszczególnych typach lasów występują odmienne pod względem chemicznym substancje rozkładane przez grzyby, jest inny mikroklimat, a także warunki w obrębie bezpośredniego oddziaływania, korzeni. Większość grzybów glebowych dobrze rośnie na różnych glebach, jednak najlepiej rozwijają się na glebach kwaśnych. Większość grzybów kapeluszowych, aby mogły prawidłowo się rozwijać, potrzebuje niektórych substancji wzrostowych. Tylko wówczas, gdy otrzymują je z korzeni drzew, przy odpowiedniej temperaturze i dostatecznej wilgotności w środowisku o dużej zawartości azotu tworzą owocniki.
Wiele gatunków grzybów może wchodzić z różnymi gatunkami drzew w związki mikoryzowe. Niektóre są tak wyspecjalizowane, że tworzą mikoryzę tylko z określonym gatunkiem, np. maślak zwyczajny z sosną. Sosna może wchodzić w związki mikoryzowe z około 50 gatunkami grzybów.
Nieprzemyślana działalność ludzi ma ujemny wpływ na liczebność i skład gatunkowy grzybów leśnych. Ostatnio w całej Europie obserwuje się bezpowrotne zanikanie niektórych gatunków. Środki ochrony roślin stosowane w lasach oddziałują negatywnie na grzyby, rośliny i zwierzęta. Wiele gatunków grzybów jest wrażliwych na działanie dwutlenku siarki, związków fluoru, tlenku azotu i innych zanieczyszczeń powietrza.
Być może, że jedynym ratunkiem będzie wyłączenie z eksploatacji wybranych obszarów lasu na kilka lat w celu umożliwienia regeneracji naturalnego środowiska. Takie strefy ochronne co kilka lat obejmowałyby inny teren.