Smardz jadalny
Morchella esculenta
Smardz, podobnie jak piestrzenica, piestrzyca i uchówka, należy do klasy workowców. Smardze tworzą owocniki przede wszystkim na wiosnę, w kwietniu i maju. Są to grzyby o różnorodnych kształtach i barwach, co doprowadziło dawnych badaczy do wprowadzenia nazw gatunkowych dla każdej odmiany różniącej się kształtem i barwą. Z pierwotnie wydzielonych około 30 gatunków pozostawiono jedynie 6—8.
Najczęściej występującym przedstawicielem smardzów jest smardz jadalny. Owocnik jest w środku pusty. Składa się z kulistej główki oraz niekiedy wciśniętego trzonu. Główka jest nieregularnie żeberkowana, żeberka te tworzą na powierzchni główki jasnobrązowe miseczki. Smardz jadalny jest grzybem saprofitycznym. Można go znaleźć wszędzie tam, gdzie znajduje się dostateczna ilość substancji organicznej w glebie, a więc w prześwietlonych lasach, głównie liściastych, na ich brzegach, w ogrodach i parkach, pod krzewami, na brzegach rumowisk itp. Występuje w wielu miejscach, od nizin aż po wysokie góry, w całej strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, od Japonii aż po Amerykę Północną, a także w Australii.
Do smardza jadalnego podobne są smardz stożkowaty (M. conica) i smardz wyniosły (M. elata). Oba gatunki różnią się od smardza jadalnego kształtem, barwą i regularnym użeberkowaniem stożkowatej główki. Rosną w podobnych miejscach jak smardz jadalny. Jadalne smardze można pomylić z trującą piestrzenicą kasztanowatą. Piestrzenice mają jednak mózgowato pofałdowaną główkę, nigdy zaś żeberkowaną. Wszystkie gatunki smardzów są jadalne i bardzo smaczne.
Smardz jadalny (1) tworzy główkę wysokości 3—5 cm, średnicy 3—6 cm, ochrową lub jasnobrązową. Trzon, wysokości 5—9 cm i grubości 2 — 3 cm, jest białawy, podobnie jak miąższ (2). Smak i zapach nie wyróżniają się. Wysyp zarodników jest jasnoochrowy. Cylindryczne worki z otwierającym się wieczkiem zawierają 8 bezbarwnych, gładkich zarodników (3), o wymiarach 18 — 20 x 10—13 µm, niekiedy pokrytych drobnymi ziarenkami.
Smardz stożkowaty (4) tworzy główkę wysokości 4—6 [10] cm, średnicy 3—5 [8] cm, rdzawoszarą, czarniawą żeberkowato pofałdowaną. Trzon, wysokości 3—5 cm, szerokości 1,2—2,0 cm, jest białawy, podobnie jak miąższ. Smak i zapach nie wyróżniają się. Wysyp zarodników jest białawy. Kształt worków i zarodników podobny jak u smardza jadalnego. Wielkość zarodników (5) wynosi 20—32 x 13—16 µm.