Piestrzenica kasztanowata
Gyromitra esculenta
Piestrzenice wraz z piestrzycami należą do wspólnej rodziny. Na całym świecie występuje około 8 gatunków piestrzenic, z czego połowa rośnie w Europie. Najbardziej pospolita jest piestrzenica kasztanowata. Owocniki tego grzyba występują pospolicie wyłącznie na wiosnę, najpóźniej w kwietniu. Główkę ma kulistą, na powierzchni nieregularnie pofałdowaną, podobnie jak mózg, wewnątrz pustą. Trzon jest często w różny sposób wciśnięty. Piestrzenica kasztanowata rośnie saprofitycznie w borach sosnowych oraz w górskich uprawach świerkowych na podłożu z piasku, najczęściej na nagiej glebie. Występuje w całej strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. U piestrzenicy kasztanowatej stwierdzono obecność trujących substancji pochodzenia białkowego (giromitryny i metylohydrazyny), które mogą powodować zatrucia. W Polsce, zgodnie z rozp. Min. Zdrowia z dnia 10.1.1959 r., grzyb ten uznany jest za trujący i nie dopuszczony do obrotu handlowego.
Bardzo podobna do piestrzenicy kasztanowatej jest piestrzenica olbrzymia (Neogyromitra gigas). Występuje na wiosnę, ale w lasach liściastych, w pobliżu pniaków. Makroskopowo różni się jaśniejszą barwą główki, krótkim, lecz szerszym trzonem, a mikroskopowo wielkością i kształtem zarodników. Na jesieni w wilgotnych lasach częściej spotyka się piestrzenicę infułowatą (G. infuła) i G. fastigiata.
Piestrzenica kasztanowata (1) ma główkę średnicy 4—10 cm, kasztanowatą lub ciemnobrązową. Trzon, wielkości 2—5 x 1,5—3 cm, jest białawy, w środku pusty (2). Miąższ jest białawy. Smak nie wyróżnia się, zapach lekko mączny. Wysyp zarodników jest białawy. Worki zawierają 8 bezbarwnych zarodników, 18 — 22 x 9— 12 µm (3), w których widoczne są dwie małe kropelki tłuszczu. Parafizy są rozgałęzione (4).
Piestrzenica olbrzymia (5) ma główkę średnicy 8—12 cm, żółtobrązową, niekiedy z fioletowym odcieniem. Trzon białawy, 3 —7 x 3 —5 cm. Miąższ żółtawy. Smak i zapach przyjemne. Wysyp zarodników jest jasnoochrowy. Worki (6) zawierają 8 bezbarwnych zarodników, 30 — 40 x 12—14 µm.